စိတ်ကျခြင်း

ကျွန်မတို့ တစ်နေ့ နဲ့တစ်နေ့ စိတ်ခံစားရတာတွေမတူပါဘူး။ဒီနေ့မှာ စိတ်ထဲမှာ နံနက်မိုးလင်းတည်းက အူမြူးပျော်ရွှင်နေရင် နေမယ်။နောက်နေ့မှာ စိတ်ထဲလေးလံထိုင်းမှိုင်းပြီး ဝမ်း နည်းနေရင် နေမယ်။ ဒါတွေ အမြဲဖြစ်နေ ပါတယ်။စိတ်ထဲမှာ အမှုမဲ့အမှတ်မဲ့သတိမထားမိလို့သာပါ။

အမျိုးသမီးတွေကတော့ ၂၈ ရက်တစ်ခါရာသီ စက်ဝန်း လည်ပတ်မှု ကြောင့်ရာသီသွေးမပေါ် ခင်ရက်များမှာ အလိုလို စိတ်အားငယ်ခြင်း ၊ ဝမ်းနည်း ပူဆွေးခြင်း ၊ အကြောင်းပြချက်မရှိဘဲ ငိုချင်နေတာမျိုး၊ လိင်စိတ်နိုး ကြွနေတတ်တာမျိုးတွေ ဖြစ်တတ်ကြပါတယ်။

အမျိုးသားများကလည်း ဒီနေ့မှာပျော်နေတာ ၊ နောက်နေ့မှာ စိတ်ညစ် နေတာ အကြောင်းပြချက် ကြီးကြီးမားမားမရှိဘဲ ဖြစ်တတ်ကြပါတယ်။

လုပ်ငန်းခွင်မှာ လူတွေနဲ့ အဆင်မပြေတာ ၊ နေရာသစ်မှာ အသား မကျ သေးတာတွေ ၊ အိမ် မိသားစုနဲ့ ရုတ်တရက်ခွဲခွာရလို့ အိမ်လွမ်းခြင်းဝေဒနာ (homesick)ဆိုတာတွေ နဲ့ ရာသီဥတုရဲ့ ထိုးနှက်ချက်တွေကိုမသိမသာ ခံစားရရင်း စိတ်ကျခြင်း (depression) ဆိုတာ ၀င်လာတတ်ပါတယ်။

ပူအိုက်နေတာ၊ အေးလွန်းနေတာ ၊ မိုးတွေရွာနေတာ ကစလို့ မိုးရေကျသံ တွေကိုတောင် သည်းမခံနိုင် လောက်အောင် ဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။ဒီပရက်ရှင် ဆိုတာကို ကိုယ့်စိတ်မှာ ကြာကြာမနေစေသင့်ပါဘူး ။ အလွန်ဆုံး ၃ပါတ်ပါပဲ။ ၃ပါတ်ထက်ကြာကြာ ဒီပရက်ရှင်ဝင်နေတဲ့အခါမှာ စိုးရိမ်လာရပါပြီ။ဒီလိုမျိုး လူတွေကို ပတ်ဝန်းကျင်မှာနေ့စဉ် တစ်ဦးမဟုတ် တစ်ဦး ကြုံတွေ့ နေရပါတယ်။ ခံစားနေရတဲ့ ပမာဏ ရာခိုင်နှုန်း အနည်းအများသာကွာပါမယ်။ကျွန်မလည်း အလုပ်နဲ့ ပတ်သက်လို့ ဒီပရက်ရှင် မကြာခဏဝင် တတ်ပါတယ်။ ၃ရက် လောက်နေရင် ပျောက်သွားတယ်။ဒါကလည်းပျောက်သွားစေနိုင်အောင် စိတ်ကို ထွက်ပေါက်ပေးလို့ပါ။ကိုယ်ဝါသနာပါတာလေးတွေနဲ့ စိတ်ကို ထွက်ပေါက်ပေးပြီး သက်သာရာ ရစေနိုင်ပါတယ်။

သီတင်း ၃ပါတ်ထက်ကျော်လာတဲ့ထိ စိတ်ကျဝေဒနာ ခံစားနေရတဲ့လူတွေကို ကျွန်မတို့ ဖေးမကူညီ လို့ရပါတယ်။ကျွန်မဆိုလိုတာ သာမန်လူတွေကိုပါ။ လူသာမန်တွေ စိတ်ကျတာမျိုး ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ မကျန်းမာတာမျိုးကိုဖေးမကူညီလို့ရပါတယ်။

စိတ်အားဖြင့် သာမန်မဟုတ်တဲ့လူတွေကိုကတော့ ဆိုက်ကိုသရပီ (psychotherapy) ပဲလုပ်ရပါတယ်။ ဆိုက်ကိုသရပီကို ကျွန်မတို့ မိတ်ဆွေအချင်းချင်းလုပ်လို့မရပါဘူး။ စိတ်ရောဂါအထူးကု (psychologist) နဲ့မှဖြစ်မှာပါ။ဆိုက်ကိုသရပီကကျတော့ သူ့ရဲ့ အတိတ် ကိုပြန်တူးဆွရပါတယ်။ ဆိုက်ကိုသရပီက သူ့ရဲ့ အတိတ် ၊ လက်ရှိကာလ နဲ့ အနာဂတ် အကုန်လုံးကို လေ့လာရပါတယ်။ ကျွန်မတို့ မိတ်ဆွေအချင်းချင်းကူညီ ဖေးမမှုမျိုးကတော့ သူ့ရဲ့ အတိတ်ကို စိတ်မဝင်စားပါဘူး။ သူလက်ရှိခံစားနေရတာ ၊ လတ်တလော အခြေအနေနဲ့ အနာဂတ်ကိုပဲ ကျွန်မတို့ ကူညီမှာပါ။

လူတစ်ယောက် စိတ်ကျနေရင် အိပ်ယာထဲက ကိုမထတော့ပါ ဘူး။ အခါတိုင်းထက် ကြာကြာ ပိုအိပ်ပါတယ်။ ဒါဟာ သူ လောကကို ရှောင်ချင်နေတာပါ။နိုးထလာရင် လူတွေနဲ့တွေ့ရမယ်။ ပြောဆို ပတ်သက် ဆက်ဆံရမယ်။အဲဒီအတွက် သူအိပ်ယာထဲမှာပဲ နေပါတယ်။ နောက်..သူ့ရုပ်ဘယ်လိုပုံပန်း ရှိနေမလဲဆိုတာကို စိတ်မဝင်စား တော့ ပါဘူး။ အလှမပြင်တော့ဘူး။ အဝတ်အစားတွေ ကောင်းကောင်းမွန်မွန် မဝတ်တော့ဘူး။ ဖြစ်သလို၊ ဖြစ်ကတတ်ဆန်းသာ နေထိုင်ပါတော့တယ်။နဂိုတည်းက အဲလိုနေ တတ်သူများကိုမဆိုလိုပါဘူး။ ရုတ်တရက် ပြောင်းလဲသွားတာ မျိုးကို ပြောတာ ပါ။ လူတွေဟာ များသောအားဖြင့်တော့ လှလှပပ နေချင်ကြတာ ပါပဲ။ ကြည့်ကောင်းအောင် ဂရုစိုက်ကြပါတယ်။ အထူးသဖြင့် လုပ်ငန်းခွင်ကလူများဟာ မိမိကိုယ်မိမိကြည့်ကောင်းအောင် နေကြပါတယ်။ဒါမှလည်း မိမိကိုယ်မိမိ ယုံကြည်မှုအပြည့်အဝရတာကိုး။

စိတ်ကျနေပြီဆိုရင် တချို့ကအစား အရမ်းစားပါတယ်။ တစွတ်စွတ်နဲ့ စားနေတာမျိုးပေ့ါ။စားနေမှ စိတ်သက်သာသလိုမျိုးထင်လို့ သူ အစားတွေ စွတ်စားနေတာပါပဲ။

နိုင်ငံရပ်ခြားမှာ ကျောင်းတက်တဲ့ ကျောင်းသားတွေဟာ အနည်းနဲ့ အများဆိုသလို စိတ်ကျတာမျိုး ဖြစ်တတ် ပါတယ်။ ကျောင်းသားတွေ စိတ်ကျရခြင်း အကြောင်းရင်းများကတော့ ကိုယ့်မြေ ၊ ကိုယ့်အိမ် မဟုတ်တာ ရယ် ၊ အမေ့အိမ်က ထမင်းဟင်း မဟုတ်တာရယ် ၊ ရာသီဥတုအပြောင်းအလဲ ၊ ပတ်ဝန်းကျင်အပြောင်းအလဲ ၊ ကျောင်းသင်ခန်းစာ ၀န်ပိတာရယ်၊ လူမျိုးရေးခွဲခြားတယ်လို့ စိတ်ထဲထင်နေတာရယ်တွေနဲ့ အကြောင်း အရာ အမျိုးမျိုးကြောင့်ပါပဲ။

မိန်းကလေးတွေအနေနဲ့ကျတော့ ကိုယ့်မှာ ချစ်သူ ရည်းစား မရှိရင်လည်း စိတ်ကျတတ်ပါတယ်။ခေတ်ကာလ ပြောင်းလာတာနဲ့ အမျှ အမြင်တွေ အတွေးတွေလည်း ပြောင်းလာပါတယ်။ ဟိုအရင်တုန်းကလို မိန်းကလေးဆိုတာ ရည်းစားထားရင်ကိုပဲ အပြစ်လို ၊ ရည်းစားတစ်ယောက်က နောက်တစ်ယောက် ပြောင်းရင်ကိုပဲ ရှက်စရာလို ထင်နေတဲ့ခေတ် မဟုတ်တော့ပါဘူး။ဒီနေ့ ဒီအချိန်မှာ မိန်းကလေးတစ်ယောက် ဟာ ရည်းစားမရှိဘူးဆိုရင် တစ်ခုခု ချွတ်ယွင်းနေလို့ ၊ မိန်းကလေးတစ်ယောက် လုံလုံခြုံခြုံဝတ်ရင်ပဲ ခေတ်မမီ ခေတ်နောက်ကျ မဝတ်တတ် မစားတတ် ကြီး လို ထင်မြင် နေကြ ပါတယ်။ ရည်းစားအရေ အတွက်များရင်ကိုပဲ ဂုဏ်ယူစရာ ၊ ထင်ပေါ်ကျော်ကြားတဲ့မိန်းကလေး (popular girl) လိုဖြစ်နေတော့ ရည်းစားမရရင် မိန်းကလေးတွေဟာ အနည်းနဲ့ အများ စိတ်ကျတတ်ပါတယ်။

ယောကျ်ားလေးတွေဟာ စိတ်ကျရင် ပြန်တက်ဖို့ မလွယ်လှပါဘူး။ မိန်းကလေးတွေကတော့ စိတ်ကျရင် ပြန်တက်တာ မြန်ပါတယ်။ဒါကြောင့်လည်း မိမိကိုယ်မိမိသေကြောင်းကြံစည်မှုမှာ မိန်းမတွေက ကြိုးပမ်းမှု (attempt) ပိုများပေမယ့် ယောကျာ်းတွေက အောင်မြင်မှု ပိုများပါတယ်။

ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ မိန်းမတွေက စိတ်ထဲမှာ မြုံမထားတတ်ကြတာ များပါတယ်။သူ အော်ဟစ်နေမယ်။ အဲလိုအော်ဟစ်နေတာကိုကပဲ ဂရုစိုက်မှုလိုချင်လို့ပါ။သွား..ဘယ်သူမှ ငါ့အနားမလာကြနဲ့ လို့ အော်နေတာကိုက သူ့အနားလာစေချင်တာပါပဲ။ဘယ်သူမှ ငါ့ကိုဂရုမစိုက်ကြနဲ့ ..ငါသေမယ်..ငါသေချင်တယ် လို့ အော်နေတာမျိုးကြောင့် သူ့ပတ်ဝန်းကျင်ကလူတွေ ၊ မိတ်ဆွေ အပေါင်းအသင်း တွေ ၊ ဆွေမျိုးသားချင်းတွေက စိုးရိမ်ပူပန်ပြီး ဂရုစိုက် ပြီး ဘာဖြစ်တာလဲ အဲလိုမလုပ်ပါနဲ့ တိုတာမျိုးကို ခံယူလို လို့ပါပဲ။အဲဒီမှာ သူလိုချင်တာကို သူရပါတယ်။

ဒါ့အပြင် မိန်းမတွေက မိန်းမချင်းတီးတိုးတိုင်ပင်တတ်ခြင်းကြောင့်လည်း စိတ်သက်သာရာရပါတယ်။ နောက်တစ်ခုက မိန်းမတွေက ကလဲ့စားခြေ လိုစိတ်ပိုများတဲ့အတွက် ငါ စိတ်ဆင်းရဲသလို သူလည်း စိတ်ဆင်းရဲစေရမယ်။ သူ ငါခံစားရသလို ပြန်ခံစားစေရမယ် ဆိုတဲ့ ကလဲ့စားခြေလိုမှုကြောင့်လည်း သူတပါးကိုစိတ်ပူပန်စေကာ အနိုင်ယူခြင်းကြောင့် အဲလို အနိုင်ရတယ်လို့ သူ့ကိုယ်သူ ထင်မြင် သွားခြင်း ကြောင့်လည်း စိတ်သက်သာရာရသွားပါတယ်။ ယောကျ်ားတွေကျတော့ မျက်ရည်ကျရင် ငိုရင် ယောက်ျားမဟုတ်တော့ဘူး။ မျက်ရည်ကျတာ ယောကျ်ားအလုပ်မဟုတ်ဘူး လို့ တလွဲထင်မြင်ယူဆ နေကြတဲ့အတွက် ပိုလို့ စိတ်ပင်ပန်းကြပ်တည်းပါတယ်။ကျွန်မက အဲဒီအထင်ကို ဆန့်ကျင်ပါတယ်။ လူသားတစ်ယောက်ဖြစ်တဲ့အတွက် စိတ်ခံစားချက် ရှိတယ်။

၀မ်းနည်းရင် ငိုမယ်။ မြတ်နိုးတဲ့အရာတစ်ခုဆုံးရှုံးရရင် ငိုမယ်။ ဒါ စိတ်ခံစား ချက် ပဲ။

ငိုလိုက်ပါ။ မငိုဖို့ မတားပါဘူး။ငိုလိုက်ပါ..မင်း အားရပါးရငိုလိုက်ပါ။ မင်းမျက်ရည်တွေ နောက်ထပ်မရှိတော့တဲ့အထိငိုလိုက်ပါ။ ငိုပြီးရင် ပြီးပြီ။ အားလုံးအသစ်ကပြန်စမယ်။ ငိုပြီးသွားတာနဲ့ မျက်ရည်တွေနဲ့အတူ မင်းရဲ့ ဝမ်းနည်းပူဆွေးမှုတွေ ကုန်သွားပြီ ၊ အကုန်ပါသွားပြီ။

မိန်းကလေးတွေ အထူးသဖြင့် ဆယ်ကျော်သက်တွေ စိတ်ထိခိုက်ခံစားရတာက သူူတစ်ပါးက သူတို့အတင်း ပြောတဲ့ကိစ္စ ပါ။ သူတို့အတင်းတွေ သူများတွေကပြောနေပြီ ဆိုတာက သူတို့အတွက် အတော် စိတ်ညစ်စရာ ကောင်းတာဖြစ်နေတတ်ကြတယ်။How do I look? ဆိုတာကိုလည်း သိပ်အလေးထားကြတယ်။ သူတို့ကို အပေါင်းအသင်းတွေ ကမခင်ကြဘူး။ သူ့ရုပ်ကြည့်မကောင်းဘူး၊ သူများတွေက သူ့အတင်း တွေ ပြောနေကြ တယ်ဆိုတာလေးတွေက အခြားသူအမြင်မှာတော့ သေးသေးဖွဲဖွဲ လေးတွေပေမယ့် သူတို့ကိုယ်တိုင် အတွက်အတော်ကြီးမားတဲ့ ပြသနာတစ်ခုပဲ။ အဲလိုမိန်းကလေးတွေကျတော့ မိန်းမချင်း တီးတိုး တိုင်ပင် အားပေးရတာ..အဆင်ပြေပါတယ်။

လူဆိုတာ အမှားနဲ့ မကင်းပါဘူး။ ဘယ်သူမှလည်း အပြစ်အမှားကင်းသူ ၊ ပြီးပြည့်စုံသူရယ် လို့မရှိပါဘူး။ အခြေအနေအကြောင်းကြောင်း အပေါ်မူတည်ပြီး စိတ်မှာဖြစ်လာတဲ့ စိတ်ကျခြင်းဆိုတာ လူတိုင်း ခံစားဖူးကြပါတယ်။ စိတ်ကျခြင်းဖြစ်နေတာဟာ ရှက်စရာမဟုတ်ပါဘူး။ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောဆိုတိုင်ပင်ခြင်းဖြင့် စိတ်သက်သာရာရစေပါတယ်။

                                                                                                  ဟနစံ

                                                                                        ၈ ရက်၊ နိုဝင်ဘာလ၊ ၂၀၁၁ ခုနှစ်။